İnsanlar neden spermleri dondurur?

Sperm dondurma yöntemi, bir erkeğin daha sonraki bir tarihte çocuk veya çocuklara sahip olmayı deneyebilmesi ve doğurganlığını koruması için tıp alanında kullanılan başarılı bir yöntemdir. Ayrıca, başka birinin tüp bebek tedavisinde kullanılmak üzere sperm depolamak amacı ile sperm bağışlayıp bu spermler dondurulabilmektedir.

Bağışlanan spermler genellikle üç veya altı ay karantinaya alınmaktadır ve bir alıcı tarafından kullanılabilmesi için enfeksiyon hastalıkları açısından taramadan geçirilmesi gerekmektedir.

Sperm dondurma işlemi sıklıkla erkek kanser hastaları tarafından kemoterapi veya radyasyon tedavisi öncesinde talep edilip yapılmaktadır. Kemoterapi veya radyasyon tedavisinden sonra sperm üretimi değişebilmektedir ve ejakülatta (seminal sıvı) çok az sperm veya hiç sperm bulunmayabilmektedir. Testis kanseri için tedavi seçeneklerinden biri olan orşiektomi (her iki testisin alındığı bir cerrahi prosedürdür) gibi bir operasyon girişimi, sonraki süreçte artık sperm üretilemeyeceği anlamına geleceğinden bu türlü girişimlerden önce de erkek hastanın sperm dondurması önerilebilmektedir.

Sperm dondurma işleminin yapılma nedenleri olarak aşağıdakileri söyleyebiliriz:

 Yaş: Sperm kalitesi yaşla birlikte azalmaktadır. Bu nedenle yaş aldıkça doğurganlığı korumak amacıyla sperm dondurma işlemi tercih edilebilmektedir.

Tıbbi prosedürler veya koşullar: Vazektomi yaptırmayı seçen erkek hastalar gelecekte çocuk sahibi olma seçeneğini veya olanağını isteyebilirler. Ayrıca, testosteron tedavisi gören veya orak hücre tedavisi gören hastalar bu sağlık durumları için bazı ilaçlar kullanabilmektedir ve bu ilaçlar doğurganlığı etkileyebilmektedir.

 Meslek: Ordu görev yapan askerler gibi yüksek riskli iş ve görevlere sahip kişiler, kendileri veya eşlerinin ileride çocuk yapma şansları olabilmeleri için spermlerini dondurabilir.

 Ölümünden sonra sperm elde edilmesi: Aile üyeleri, ölen birinden sperm toplamayı tercih edebilmektedir. Sperm ölümden 72 saat sonraya kadar alınıp ve dondurulabilmektedir

Sperm dondurma işlemi hangi adımları içermektedir?

Sperm dondurma işlemi birkaç adım içermektedir. İlk olarak, erkek hasta cinsel yolla bulaşan hastalıkları olmadığından emin olunması için bulaşıcı hastalık taramasından geçmektedir. Bu işlem genellikle basit bir kan testi gerçekleşmektedir.

Bir doğurganlık kliniğinde veya tüp bebek merkezinde mastürbasyon, örneği sağlamanın en yaygın yolu olarak kullanılmaktadır. Daha sonra, kişi semen örneğini laboratuvarın da onayladığı steril bir kaba yapıp, verilen numune vücut sıcaklığına mümkün olduğunca yakın kalarak en yakın zaman içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Laboratuvar tarafından onaylanmadıkça herhangi bir kayganlaştırıcı veya nemlendirici numune verme süreci sırasında kullanılmamalıdır.

Ayrıca, testis dokusundan da cerrahi bir prosedür ile sperm elde edilebilmektedir. Bu yöntem, daha önce vazektomi geçirmiş veya kanser tedavisi görmüş kişiler için geçerli olabilir. Kısırlığı olan (sperm sayısı çok düşük veya menide hiç sperm olmayan) kişilerde de sperm elde etmek için ameliyat veya cerrahi girişim gerekebilmektedir.

Sperm nasıl analiz edilir?

Sperm laboratuvara ulaştığında, androloglar (sperm ve erkek doğurganlığı uzmanları) tarafından analiz edilip saklama ve dondurma işlemi için hazırlanır. Androloglar, spermi seminal sıvıdan veya testis dokusundan ayırarak numunenin küçük bir kısmına mikroskop altında bakıp analizini yaparlar.

Androloglar, spermin konsantrasyonunu, morfolojisini (şeklini) ve motilitesini (hareketini) değerlendirir. Spermin sağlıklı olduğundan ve dondurulacak kadar sayısı olduğundan emin olunduktan sonra saklanma ve dondurulma işlemine devam ederler.

Sperm nasıl dondurulur ve çözülür?

Androloglar hazırlanan spermi küçük şişelerde özel bir dondurma solüsyonuna yerleştirirler. Şişeler, sıvı nitrojen içeren depolama dondurucularına girerek, sperm numunesi eksi 196 santigrat derece sabit bir sıcaklıkta donmuş halde daha sonraki donma sürecinde kalmaktadır.

Her hastanın spermi birkaç şişeye bölünür ve birden fazla depolama tankında tutulur. Donduruculardan biri arızalanırsa, kalan sperm örnekleri güvende kalır. Sperm süresiz olarak dondurulabilmektedir.

Sperm kullanılması gerektiğinde, oda sıcaklığına ulaşana kadar laboratuvarda dikkatlice çözdürülür. Çözüldükten sonra hareketli, aktif sperm kaldığından emin olmak için analiz edilir. Ne yazık ki, bazı durumlarda, spermlerin yarısı ila üçte ikisi donma-çözülme döngüsünden sağ çıkamayabilir. Ancak hayatta kalanlar doğurganlık açısından avantajlı olabilir. Çalışmalar, bu spermlerin IVF’de kullanıldığında hamilelikle sonuçlanma olasılığının daha yüksek olabileceğini düşündürmektedir.

Kanser teşhisi aldım. Ne yapmalıyım?

Onkoloji uzmanınız ve üreme sağlığı uzmanınızla iletişim kurun. Her tür kanser veya tedavi, sperm üretiminizi veya kalitenizi etkileme potansiyeline sahiptir.

Hastalar kendileri için kanser teşhisi konduktan sonra tedavi konusunda o kadar endişeli duruma girerler ki tedaviden sonra neler olabileceğini düşünmemektedirler. Araştırmalar, kanser tedavisi görmüş erkeklerin yaklaşık %90’ının önceden spermlerini dondurmak istediğini göstermektedir.

Sperm dondurmak benim için doğru mu?

Aşağıdaki durumlarda sperminizi dondurmayı düşünebilirsiniz:

 Doğurganlığınızı etkileyebilecek bir rahatsızlığınız var veya bir rahatsızlığınız için tıbbi tedavi görüyorsanız.

 Vazektomi olmak üzereyseniz ve (daha fazla) çocuk sahibi olma konusundaki fikrinizi değiştirirseniz diye spermin her daim hazır olmasını istiyorsanız.

 Sperm sayınız düşük veya sperminizin kalitesi kötüleşiyor ise.

 Tüp bebek tedavisinin yapıldığı gün sperm örneği vermekte zorlanıyorsanız.

Sperm dondurma ne kadar başarılıdır?

Dondurulmuş spermle yapılan tüp bebek tedavisi, taze spermle yapılan tedavi kadar başarılıdır.